Park narodowy to obszar zachowany w stanie naturalnym lub zbliżonym do naturalnego, objęty ochroną prawną.
Na całym świecie jest obecnie ok. 3000 parków narodowych. Pierwszy park narodowy – Park Narodowy Yellowstone został założony w Stanach Zjednoczonych w 1872 r. Pierwsze parki narodowe w Europie powstały na początku XX w. w Szwecji.
Obecnie w Europie jest kilkaset parków narodowych, najwięcej z nich znajduje się w Norwegii (47) i Finlandii (40). W Polsce mamy 23 parki narodowe, które zajmują 1% powierzchni naszego kraju. Toczą się rozmowy na temat utworzenia 3 kolejnych parków: Mazowieckiego, Turnickiego oraz Jurajskiego.
Jaka jest rola parków narodowych?
Park narodowy tworzy się w celu zachowania różnorodności biologicznej, zasobów, tworów i składników przyrody nieożywionej i walorów krajobrazowych, przywrócenia właściwego stanu zasobów i składników przyrody oraz odtworzenia zniekształconych siedlisk przyrodniczych, siedlisk roślin, siedlisk zwierząt lub siedlisk grzybów.
Definicja ta jest kwintesencją rozumienia roli parków narodowych. Dla osób niezwiązanych bezpośrednio z ochroną przyrody najłatwiejszym do pojęcia dobrem wypływającym z istnienia parków narodowych jest ich atrakcyjność turystyczna.
Biorąc pod uwagę, że park narodowy może chronić różnego rodzaju obszary i ich mieszkańców, m.in. pustynie, np. Park Narodowy Gobi Gurvansaikhan w Mongolii, skaliste góry, np. Park Narodowy Torres del Paine w Argentynie, wodospady, np. Park Narodowy Iguazu w Brazylii, torfowiska i tereny zalewowe, np. Park Narodowy Sooma w Estonii, rafy, np. Wielka Rafa Koralowa, obszar harmonijnie wpisanych w naturę miasteczek, np. Park Narodowy Cinque Terre, każdy znajdzie, coś, co go zachwyci.
Gdyby nie zasady, których należy przestrzegać, wchodząc na teren któregokolwiek parku narodowego, atrakcyjność obszarów chronionych łatwo mogłaby stać się dla nich zagrożeniem. Wybierając się na wycieczkę do parku narodowego, należy się zapoznać z regulaminem dla turystów. W większości parków narodowych zabrania się: pozostawiania śmieci, schodzenia z wyznaczonych szlaków, niszczenia roślin, zbierania roślin, w tym owoców runa leśnego oraz grzybów, łapania lub płoszenia dzikich zwierząt, hałasowania, biwakowania, palenia ognia. Czasem nie można też wprowadzać do parku narodowego domowych zwierząt np. psów.
Poza przestrzeganiem obowiązujących reguł ważne jest także wsparcie działania parków narodowych przez kupienie biletu wstępu. Można to zrobić w specjalnie wyznaczonych punktach lub przez aplikacje w smartfonie.
Część parków zaprasza również do włączenia się w ich pracę przez udział w wolontariacie. Ochotnicy pomagają najczęściej w utrzymaniu szlaków turystycznych, sprzątaniu, monitorowaniu ruchu, obsłudze punktów informacyjnych i edukacyjnych lub w uzupełnianiu baz danych albo w bibliotece.
Podsumowując, warto zatem podkreślić, że poza kwestią ochrony przyrody, celami naukowymi, kulturowymi i edukacyjnymi, parki narodowe są ważne również ze względów społecznych i gospodarczych. Powodują rozwój infrastruktury w ich otoczeniu, przyczyniają się do powstawania nowych miejsc pracy.
Więcej informacji
Materiał powstał w ramach projektu współfinansowanego ze środków Fundacji Veolia Polska oraz Deutsche Bundesstiftung Umwelt przy współpracy z Naturschutzzentrum Oberlausitzer Bergland.
