Energia jest to wielkość fizyczna, która wyraża się w zdolności do wykonania pracy. Może występować w różnych formach, np. jako: energia chemiczna, energia cieplna, energia mechaniczna, energia elektryczna. Energia jest stałą. Oznacza to, że nie może być stworzona z niczego i nie może zniknąć. Energia może być jedynie przekształcona z jednej formy w drugą. Przyjrzyjmy się paru przykładom. Człowiek jest stałocieplny. By mieć energię na ogrzanie ciała (cieplną) potrzebujemy czerpać ją z pożywienia (energia chemiczna). Zjadamy rośliny lub zwierzęta, które zjadają te rośliny. Nasz pokarm powstaje, gdyż energia promieniowania słonecznego jest wykorzystywana przez rośliny do przekształcenia jej w energię chemiczną (fotosynteza). A jak przemieszczają się pojazdy? One też potrzebują “pożywienia”, tj. paliwa. Zazwyczaj energia chemiczna służy im do wytworzenia energii mechanicznej.
Zapotrzebowanie na energię stale wzrasta. Serwerownia Facebooka w Luleå pożera tyle samo energii, co cała gmina Västerås. Roczne zużycie energii na mieszkańca kraju zależy od wielu czynników, np. mieszkaniec Islandii zużywa statystycznie mniej więcej 13 razy więcej energii niż Polak. Do takiej statystyki przyczyniają się: położenie wyspy w chłodnym klimacie (konieczność ogrzewania mieszkań, przy czym w Islandii dominuje budownictwo jednorodzinne), noc polarna (konieczność doświetlania życiowych przestrzeni), gospodarka bazująca na energochłonnych gałęziach przemysłu np. produkcja aluminium i krzemu. Warto jednak zauważyć, że energia w Islandii pochodzi w większości z odnawialnych źródeł energii, a w Polsce nie.
Globalnie udział odnawialnych źródeł energii w całkowitym końcowym zużyciu energii wynosi tylko 17,7 % (źródło: https://www.un.org/sustainabledevelopment/energy/). Tylko źródła odnawialne są niewyczerpywalne. By przyspieszyć działania w celu zapewnienia bezpieczeństwa energetycznego państwa ONZ w 17 celach zrównoważonego rozwoju Agendy 2030, jako siódmy cel określiły zapewnienie powszechnego dostępu do odnawialnych źródeł energii.
Więcej na temat odnawialnych źródeł energii
Dzień 21. stycznia ustalono Światowym Dniem Odnawialnych Źródeł Energii. Przyjęło się używać skrótu OZE na określenie wszystkich odnawialnych źródeł energii. Zalicza się do nich:
- energię słoneczną
- energię wodną (rzek, pływów morskich)
- energię wiatru
- energię geotermalną, czyli energię cieplną z wnętrza Ziemii
- biomasę
Dzięki nim do produkcji energii elektrycznej i energii cieplnej wykorzystywane są naturalne procesy, a cały proces nie przyczynia się do emisji szkodliwych dla środowiska naturalnego substancji, co dzieje się w przypadku spalania paliw kopalnych.
Poza wyborem odnawialnych źródeł energii bardzo istotne jest racjonalne nią gospodarowanie.
Warto zainwestować w energooszczędne oświetlenie i urządzenia. W zwykłej żarówce 95% energii jest zamieniane bezpośrednio na ciepło i promieniowanie cieplne, a tylko 5% jest wykorzystywane do oświetlenia. Zastosowanie lampy LED oszczędza ponad 90% energii.
Rozrzutne korzystanie z oświetlenia może prowadzić do zanieczyszczenia światłem. Powoduje ono m.in., że zwierzęta i ptaki mają kłopoty z orientacją w terenie, np. młode żółwie morskie zamiast iść w stronę światła oceanu, mylą się i ruszają ku światłom miasta. Rośliny na ogół też źle znoszą “brak nocy”.
Coraz większe zapotrzebowanie na energię sprawia, że coraz więcej powierzchni Ziemi jest przeznaczane na jej pozyskanie. Ograniczenie zużycia energii przyczynia się zatem również do ochrony krajobrazu. Niestety budowa farm wiatrowych lub fotowoltaicznych, choć zapewniają one dostęp do odnawialnych źródeł energii, wiąże się z poważnymi zmianami ekosystemów, w obrębie których wprowadza się zmiany. Dla przykładu: wielkopowierzchniowe farmy wiatrowe wymagają sieci dróg dojazdowych, zwiększają poziom hałasu w obrębie ich działania, zanieczyszczają niebo światłem ostrzegawczym umieszczonym na wiatrakach, w przypadku opadów śniegu, ze skrzydeł wiatraków mogą odrywać się duże zbrylone jego masy.
Wprowadzenie w nawyk oszczędności energetycznej staje się koniecznością. Możemy uczyć się jej od najmłodszych lat przez:
- wyłączanie światła i urządzeń elektrycznych, gdy ich nie używamy
- ograniczenie zabawek, działających na energię elektryczną
- rezygnacja ze zbędnych gadżetów, wymagających dostępu do energii elektrycznej (np. świecące czajniki elektryczne, buty, bransoletki)
- wybranie jednego dnia w tygodniu, w którym ograniczymy do minimum zużycie energii elektrycznej
- przekazywanie do recyklingu zużytych baterii
- ładowanie telefonu do 85-90%, gdyż zwiększa żywotność baterii
- stosowanie energooszczędnych lamp i urządzeń
Biorąc pod uwagę historię ludzkości, dopiero niedawno dostrzeżono potrzebę nowych, alternatywnych rozwiązań energetycznych. Wskazane jest, by zachęcać dzieci do eksperymentowania i poszukiwań w tej dziedzinie.
Więcej informacji
Zadania tematyczne
Projekt jest finansowany przez Fundację Veolia oraz jest częścią międzynarodowego polsko-niemieckiego projektu „Edukacja dla Zrównoważonego Rozwoju – kalendarz dla przedszkolaków”.
