Arktykę charakteryzuje długotrwałe utrzymywanie się niskich temperatur. Średnia temperatura w styczniu waha się od -50’C do -20’C, a w lipcu od 0’C do +10’C. W tym surowym klimacie mieszkają takie zwierzęta jak lemingi, maskonury, niedźwiedzie polarne, biały lisy, zające bielaki, walenie, renifery oraz fokowate.
Kluczową rolę w adaptacji zwierząt arktycznych do ekstremalnie niskich temperatur odgrywa tłuszcz. Warstwa tłuszczu działa jak doskonała izolacja termiczna, zapobiegając utracie ciepła przez ciało. Oprócz roli izolacyjnej, tłuszcz jest również pełni rolę doskonałego magazynu energii. W okresach, gdy dostęp do pożywienia jest ograniczony, zwierzęta arktyczne mogą korzystać z zgromadzonej tkanki tłuszczowej jako źródła energii. W okresie letnim, gdy pożywienie jest dostępne, zwierzęta arktyczne aktywnie gromadzą tłuszcz, zwiększając swoją masę ciała. Ten proces nazywany jest optymalnym żywieniem przed zimą. Dzięki temu w momencie nadejścia zimy mają zapas tłuszczu, który pozwala im przetrwać okresy głodu.
Proponujemy przeprowadzić z dziećmi eksperyment, pozwalający poczuć “na własnej skórze” jak działa gruba warstwa tłuszczu.
Cel:
- Zapoznanie dzieci z termoizolacyjnymi właściwościami tłuszczy
Czas: 30 minut
MATERIAŁY
- Miska
- Zimna woda
- Lód
- Woreczki foliowe
- Utwardzony tłuszcz roślinny
Przebieg zadania
Nauczyciel wkłada tłuszcz pomiędzy dwa woreczki foliowe, tworząc warstwę około 1 cm. Tłuszcz musimy mieć temperaturę pokojową. Brzegi worków można złączyć ze sobą przy pomocy taśmy klejącej, zabezpieczając tłuszcz przed wypadaniem. Następnie nauczyciel wlewa do miski zimną wodę i wrzuca pokruszony lód – mogą to być gotowe kostki lodu. Celem jest uzyskanie niskiej temperatury wody. Następnie dzieci po kolei zakładają worki z tłuszczem na rączkę i wkładają do lodowatej wody. Nauczyciel pyta dzieci, jakie odczucia mają podczas eksperymentu. Czy odczuwają zimno w dłoniach? Tłuszcz ma właściwości izotermiczne, w związku z czym chroni ręce przed uczuciem zimna.
Eksperyment dowodzi, że tłuszcz działa jako skuteczny izolator termiczny. To zjawisko jest związane z właściwościami tłuszczu, który posiada niską przewodność cieplną i zapobiega utracie ciepła z ciała do otoczenia.
Post powstał w ramach projektu współfinansowanego z Deutsche Bundesstiftung Umwelt przy współpracy z Naturschutzzentrum Oberlausitzer Bergland.
