Międzynarodowy dzień zwierząt hodowlanych

Mahatma Gandhi twierdził, że: „Wielkość narodu i jego postęp moralny można poznać po tym, w jaki sposób obchodzi się on ze swymi zwierzętami.”

Światowy dzień zwierząt hodowlanych ustanowiony został w 1983 roku przez Ruch na Rzecz Praw Zwierząt Hodowlanych (FARM) i przypada drugiego października, czyli dzień urodzin, zacytowanego powyżej wielkiego myśliciela, pioniera wegetarianizmu i obrońcy zwierząt, Mahatma Gandhiego.

Święto ma przypominać o godnym traktowaniu zwierząt udomowionych lub dzikich, które są chowane przez człowiek dla zaspokojenia jego potrzeb. Zwierzęta hodowlane służą przede wszystkim jako:

źródło pożywienia (mleko, tłuszcz, mięso, jaja, miód)
źródło innych materiałów (futro, wełna, pierze, skóra)
siła pociągowa

Jeżeli przyjrzeć by się liczbom ssaków na Ziemi, to zwierzęta hodowlane stanowią (biorąc pod uwagę biomasę) największy ich procent. Populacje dzikich zwierząt gwałtownie zmalały w ciągu ostatnich 40 lat i dzikie ssaki stanowią obecnie jedynie ok. 4%, ludzie to około 36%, a pozostałe 60% przypada na zwierzęta hodowlane. Podobnie drób stanowi 70% ptaków naszej planety, dzikie gatunki to zaledwie pozostałe 30%.

W Polsce hodowane są najczęściej bydło, trzoda chlewna i drób, przede wszystkim: kury, kaczki, gęsi, indyki. Choć obecnie produkcja zwierzęca odbywa się w naszym kraju w większości w mniejszych gospodarstwach, warto zwrócić uwagę, że światowe tendencje idą w przeciwnym kierunku, np. podczas gdy w Polsce na jedno gospodarstwo przypada około 40 świń, w Danii jest to 2500 sztuk, a w Niemczech 1000 sztuk. Za chowem przemysłowym przemawiają przede wszystkim argumenty ekonomiczne. Obniżone koszty produkcji, to więcej mięsa i więcej pieniędzy płynących z podatków dla państwa. Pozornie, zwłaszcza wziąwszy pod uwagę rosnące zapotrzebowanie na żywność, jest to czysty zysk. Takie myślenie to jednak wielka pułapka.

Zagrożenia związane z hodowlą przemysłową

Produkcja pożywienia zwierzęcego wymaga dużych zasobów gruntów i wody. Z 1 ha pola można rocznie otrzymać średnio globalnie 250 kg białka z pszenicy, a z 1 ha pastwiska jedynie 10 kg białka z wołowiny czy baraniny.
Pod uprawę monokultur roślin wysokobiałkowych, stosowanych na paszę, przeznaczane są często tereny o dużej bioróżnorodności np. większość wylesień i pożarów w Amazonii związana jest z produkcją mięsa.
Hodowla zwierząt każdego roku uwalnia do atmosfery ponad 7 gigaton ekwiwalentu CO2e, co równa się 14,5% całkowitej emisji gazów cieplarnianych, związanej z działalnością człowieka. Jest to więcej niż emituje transport. Warto porównać, że uzyskanie 1 kg rosnących na polu warzyw wiąże się z emisją 0,4 kg CO2, 1 kg mięsa ryb lub kurczaków wiąże się z emisją ok. 3,5 kg CO2, a 1 kg wołowiny bez kości wiąże się z emisja co najmniej 26 kg CO2. Poza CO2 zwierzęta hodowlane przyczyniają się także do zwiększenia w atmosferze udziału innych gazów cieplarnianych np. tlenku azotu, metanu.
Nadmierne stosowanie nawozów, pestycydów i herbicydów pod uprawy paszy dla zwierząt, a także nadprodukcja odchodów z farm zwierzęcych skutkują zanieczyszczeniem gleby, powietrza i wody. Mają także wpływ na zmniejszenie bioróżnorodności, powodują wymieranie pszczół i innych zapylaczy.
W wyniku dużych hodowli zanikają dzikie gatunki. Okolice dużych ferm stają się „nie do życia” dla innych. Ingerująca w środowisko naturalne, produkcja mięsa wymusza częstsze niż dotychczas interakcję między zwierzętami dzikimi, hodowlanymi oraz ludźmi. To z kolei powoduje mutacje i powstawanie nowych wirusów.
Antybiotyki podawane zwierzętom w produkcji przemysłowej przyczyniają się do mutowania dotychczas znanych bakterii.
Skupienie zwierząt jednego gatunku na małej przestrzeni zwiększa ryzyko rozprzestrzeniania się infekcji i chorób zwierzęcych oraz odzwierzęcych.
Zamknięcie, brak świeżego powietrza i światła słonecznego, stłoczenie, odbieranie potomstwa, powodują stres, ból i cierpienie zwierząt. Zwierzęta stają się wtedy agresywne względem otoczenia i samych siebie. Wśród kur obserwuje się nawet przypadki samookaleczeń.
Mniejsza liczba ludzi zarabia na produkcji żywności, ponieważ następuje koncentracja zysku w rękach nielicznych właścicieli. Wielu producentów to inwestorzy, którzy nie mieszkają na wsi.

Co możemy zrobić, aby pomóc

Przede wszystkim nie marnujmy żywności. Ludzie wyrzucają na śmietnik rocznie ilość mięsa, która odpowiada 12 mld zwierząt hodowlanych, w samej UE – 2 mld (Compassion in World Farming 2017).
Do jedzenia, jak najczęściej wybierajmy produkty roślinne, mało przetworzone.
Jeśli decydujemy się na produkty pochodzenia zwierzęcego, unikajmy tych, które pochodzą z chowu przemysłowego. W ich wyborze pomoże nam znajomość certyfikatów. Certyfikat dla rolnictwa ekologicznego UE to logo zielonego listka obrysowanego gwiazdkami UE.
Zamiast wyrobów skórzanych, futer, pierza możemy zdecydować się na nowoczesne tworzywa wykorzystujące materiały z recyklingu, np. buty z materiału produkowanego z użyciem jabłkowych obierek.
Zapoznajmy się z hodowcami, rolnikami, życiem zwierząt. Dzięki świadomości wyzwań, z którymi się mierzą, łatwiej będzie nam podejmować mądre decyzje, dotyczące traktowania zwierząt i korzystania z dóbr, które dzięki nim mamy.
W miarę możliwości angażujmy się w ruchy pomagające rolnikom i hodowcom dobrze dbać o zwierzęta gospodarskie oraz chronić dziką przyrodę podczas produkcji żywności.