Na żadnej planecie poza Ziemią, nie odkryto dotychczas oceanów. Pokrywają one około 71%, czyli przeważającą część, naszego globu. Choć stanowią większość powierzchni Ziemi, bywają niedoceniane. Być może dlatego, że niewiele o nich wiemy. Zbadaliśmy zaledwie 5% oceanów. Może wydać się zaskakujące, ale bardziej od oceanów udało się dotychczas poznać Księżyc!
Do niedawna wyróżniano trzy oceany na Ziemi: Indyjski, Spokojny i Atlantycki. Od 2000 roku IHO (Międzynarodowa Organizacja Hydrograficzna) posługuje się podziałem na 5 oceanów:
- Ocean Atlantycki,
- Ocean Spokojny (Pacyfik),
- Ocean Indyjski,
- Ocean Arktyczny
- Ocean Południowy
Największym z nich jest Ocean Spokojny. Dno oceanów nie jest monotonne, można znaleźć w nich góry, wulkany, rowy. Najgłębszy punkt w oceanie znajduje się w Rowie Mariańskim, sięga ponad 11 km ponizej poziomu morza. Ruchy wody w oceanach, wywołane przede wszystkim występowaniem stałych wiatrów oraz różnicami temperatur lub zasolenia, oraz ruchem obrotowym Ziemi, nazywamy prądami morskimi. Mogą być one ciepłe lub zimne. Ich występowanie wpływa na klimat wybrzeży, do których docierają. Prądy ciepłe wpływają na wzrost temperatury powietrza oraz sumy opadów atmosferycznych, a prądy zimne powodują spadek średniej temperatury powietrza oraz zmniejszenie sumy opadów atmosferycznych. Temperatura wody jest poza tym jednym z parametrów odróżniających wody oceaniczne od otwartych wód morskich – średnia roczna temperatura morza jest wyższa od średniej rocznej temperatury oceanu na tej samej szerokości geograficznej.
System wód oceanicznych i morskich ma kolosalny wpływ na klimat Ziemi. Oceany regulują temperaturę na naszej planecie. Parowanie oceaniczne jest źródłem większości opadów. Oceany są głównym producentem tlenu, wytwarzają 75% dostępnego tlenu. Jako ciekawostkę warto zauważyć, że za wytwarzanie blisko 50% tlenu odpowiedzialny jest plankton. Oceany przerabiają 40% światowej emisji dwutlenku węgla, co odpowiada pracy 1,7 bilionów drzew. Dużymi liczbami w pochłanianiu CO2 poszczycić się może np. płetwal błękitny. W ciągu swojego życia pochłania ok. 33 tony tego gazu, czyli tyle co 1000 drzew. Niestety nie jest tak długowieczny jak drzewa. Przeciętnie dożywa do 100 lat, a dęby potrafią przetrwać nawet ponad 1000 lat.
Więcej na temat oceanów
Oceany to ostatnie ogniwo systemu wodnego, do którego spływają wszelkie lądowe i powietrzne zanieczyszczenia, są zatem najbardziej obciążonym nimi elementem naszego globu. Zagrożenia dla oceanów pokrywają się w dużej mierze z problemami mórz. Są to generalnie:
– zanieczyszczenia lądowe, które stanowią źródło ok. 44% skażeń trafiających do mórz i oceanów
– zanieczyszczenia z atmosfery, które stanowią ok. 33% zanieczyszczeń
– zanieczyszczenia z transportu morskiego, które stanowią źródło ok. 12% wszystkich zanieczyszczeń
Ponadto:
– zanieczyszczania plastikiem
– wycieki ropy lub odpady związane z jej wydobyciem i produkcją
– odpady usuwane wprost do wody
– ścieki komunalne
– wycieki z wysypisk śmieci
– przenawożenie pól i ogrodów
– przełowienie
– masowa turystyka.
By zwrócić uwagę na znaczenie oceanów ONZ ustanowiła coroczne ich święto – 8 czerwca Dzień Oceanów. Prostymi nawykami, nawet mieszkając z dala od oceanu, możemy włączyć się w ochronę ich wód:
– śmieci zostawiajmy tylko, w wyznaczonych do tego miejscach, segregujmy je
– unikajmy detergentów, w kuchni i łazience stosujmy ekologiczne środki czystości, w przypadku proszków do prania – bez szkodliwych dla wód fosforanów
– nie wylewajmy do kanalizacji toksycznych: farb, rozpuszczalników, lekarstw
– w ogrodzie unikajmy sztucznych nawozów
– kąpiąc się w rzece, jeziorze lub morzu nie stosujmy środków chemicznych np.mydła, szamponu
– kupujmy ryby ze zrównoważonych połowów
