Przedstawiamy drugą część raportu z badań jakościowych prowadzonych przez Fundację Rozwoju Społeczeństwa Informacyjnego w 2022 i 2023 roku w ramach realizacji projektu „Biblioteka dla wszystkich. Różni. Równi. Ważni”. Badanie dotyczyło sytuacji dzieci i młodzieży ukraińskiej oraz ich opiekunów w kontekście wyzwań edukacyjnych, społecznych i bytowych związanych z koniecznością emigracji w związku z wojną w Ukrainie. Jest to, wedle naszej najlepszej wiedzy, największe jak dotąd badanie jakościowe związane z tą tematyką.
Wnioski z przeprowadzonego badania
Wyniki przeprowadzonej diagnozy wskazują, że wiele wyzwań, z którymi borykają się osoby z Ukrainy, jest podobnych do tych, z jakimi spotykają się polskie rodziny. Przykładowo, niewystarczająca dostępność żłobków, całodzienna praca i brak czasu na relaks stanowią problemy zarówno dla Ukraińców, jak i Polaków. Niemniej jednak, sytuacja osób, które opuściły Ukrainę w związku z wojną, jest szczególna, ponieważ muszą zmierzyć się z wieloma trudnościami i rozpocząć nowe życie w zupełnie innym miejscu. Często mają również ograniczone możliwości wsparcia, w przeciwieństwie do osób mieszkających w Polsce, które mogą liczyć na wsparcie rodziny i przyjaciół.
Wiele dzieci z Ukrainy zmaga się z niepewnością co do przyszłości i niepewnością dotyczącą miejsca zamieszkania. W związku z tym uczestniczą zarówno w programach polskich szkół, jak i korzystają z lekcji online, co skutkuje ich ogromnym zmęczeniem.
Rozmowy przeprowadzone w ramach diagnozy wskazują, że coraz większej grupie ukraińskich dzieci udaje się nawiązać trwałe i bliskie relacje z polskimi rówieśnikami. Niestety, nie brakuje również takich dzieci, które zrezygnowały z nauki w polskiej szkole lub czują się w niej niekomfortowo z powodu doświadczeń odrzucenia i wyśmiewania.
Młode osoby bardzo potrzebują wsparcia psychologicznego. Jeśli nie otrzymują go, skupiają się głównie na przeżyciach „tu i teraz”, aby przetrwać i nie sprawiać rodzicom dodatkowych trudności. Często dzieci muszą być samodzielne, ponieważ matki lub inne osoby opiekujące się nimi pracują do późnych godzin wieczornych, aby zapewnić utrzymanie rodzinie. Z tego powodu duże obciążenie spada na starsze rodzeństwo. Trudną sytuację finansową oraz trudności związane z warunkami mieszkaniowymi odczuwają również dzieci i młodzież. Brakuje im przestrzeni lub przyjaznego miejsca, gdzie mogliby przebywać samotnie, zwłaszcza w przypadku traumatycznych przeżyć. Dodatkowo, doświadczanie roli dorosłości, na przykład konieczności tłumaczenia dla rodziców, jest dla dzieci obciążające. Dlatego ważne jest, aby wspierać osoby dorosłe w nauce języka polskiego, co przyczyni się również do odciążenia dzieci i młodzieży.
